آیا تابحال اتفاق افتاده که خودروی شما نیاز به توقف سریع و ناگهانی داشته باشد؟ در این شرایط چکار می کنید؟ سریعا روی پدال ترمز می کوبید؟ یا سعی می کنید از سیستم ترمز ماشین‌تان بهتر استفاده کنید؟
سیستم ترمز خودروهای سواری، کامیون ها و موتورسیکلت ها از بخش های مجزایی تشکیل شده است که عکس‌العمل راننده را به یک نیروی فیزیکی تبدیل و خودرو را متوقف می‌کند. تنها یکی از بخش های سیستم ترمز، «لنت ترمز» است.
در واقع لنت ترمز یکی از بخش های کلیدی سیستم ترمز است چون قسمتی است که با روتور تماس پیدا کرده و ضمن ایجاد اصطکاک به آن فشار وارد می‌کند. روتور همان دیسک تخت و براقی است که می‌توانید پشت چرخ بعضی خودروها بینید. فشار و اصطکاک وارد شده به روتور، منجر به کند شدن حرکت خودرو و در نهایت توقف آن می شود. از آن جایی که نقش لنت ها در سیستم ترمز بسیار ساده است، گاهی اوقات نادیده گرفته می‌شوند.
هر بار که سرعت کم می‌کنید یا می‌ایستید، به دلیل این که وزن زیادی روی چرخ هاست و با سرعت زیادی هم می‌چرخند، فشار زیادی به لنت ها وارد می‌شود. تصور کنید! دلتان می‌خواهد یک دیسک سنگین فلزی که با سرعت زیاد می‌چرخد را با دست بگیرید؟ مجسم کنید آن دیسک را به آرامی می‌فشارید تا زمانی که خودرو از حرکت بایستد… کار بی اجر و مزدی است، ولی لنت ها بدون هیچ گله و شکایتی هزاران بار این کار را انجام می‌دهند.
در ادامه، به شرح انواع لنت ترمز بر اساس مواد تشکیل دهنده آنها می پردازیم.
ارگانیک یا آلی غیر آزبستی
در گذشته لنت های ترمز با استفاده از آزبست ساخته می‌شدند. دلیل استفاده از آزبست این است که لنت ها در معرض اصطکاک بالایی هستند، اصطکاک هم گرمای زیادی تولید می‌کند. آزبست می تواند گرما را به خوبی جذب و پراکنده کند. پس مشکل کجاست؟
هنگام ترمزگیری، آزبست ساییده شده و مقدار زیادی غبار آزبست تولید می‌شود. استنشاق این غبار آزبستی برای سلامتی بسیار خطرناک است. امروزه لنت ترمز و دیگر اجزاء سیستم ترمز از مواد آلی بی‌زیان ساخته می‌شوند.
لنت ترمزهای ارگانیک که گاهی لنت ترمزهای آلی غیر آزبستی هم نامیده می‌شوند، از مواد طبیعی غیر فلزی نظیر شیشه، لاستیک و رزین و همچنین کولار ساخته می‌شوند. این مواد می‌توانند دمای بالا را تحمل کنند. در واقع، دمای بالا کمک می‌کند تا اجزاء لنت بیشتر به هم بچسبند. کولار (Kevlar) در لنت ترمزهای آلی، عنصری مهم به شمار می‌رود.
مزیت لنت ترمزهای آلی و لنت ترمزهای کولاری، این است که در صورت ساییدگی، آلودگی ایجاد نمی‌کنند و تولید آن ها هم آسان‌تر است. این لنت ها از لنت های دیگر نرمترند، در نتیجه سر و صدای کمتری هم تولید می‌کنند.
عیب لنت ترمزهای آلی این است که نرم هستند، در نتیجه زودتر ساییده می‌شوند. وقتی هم ساییده می‌شوند بیشتر از دیگر انواع ترمز، غبار تولید می‌کنند. با در نظر گرفتن این موارد، لنت ترمزهای آلی گزینه مناسبی برای کامیون های سنگین یا ماشین های مسابقه‌ای نیستند. لنت ترمزهای آلی و کولاری بیشتر برای خودروهای کوچک و سبک وزن مناسبند که معمولاً با آن ها به صورت تهاجمی رانندگی نمی‌شود. وزن پایین خودرو ضمن این که توقف را نرم و آسان می‌کند، شکل و ترکیب لنت ترمزهای آلی را حفظ می‌کند در نتیجه ایمنی رانندگی بالا می‌رود.
فلزی و نیمه فلزی
امروزه بیشتر خودروها از لنت های فلزی استفاده می‌کنند. بر خلاف تصور معمول، این گونه لنت ها فقط یک تکه فلز نیستند بلکه از تراشه های فلزی همراه با رزین تشکیل شده اند. برخی از متداول ترین آنها مس، برنج، فولاد، آهن، و گرافیت است. این مواد همگی با هم مخلوط شده و با رزین ها بهم می‌چسبند تا شکل لنت را به خود بگیرند. تولید کنندگان لنت ترمز هر کدام فرمولی مخصوص به خود برای تولید لنت ترمز دارند که این فرمول جزء مواردی است که به شدت از آن محافظت شده و مخفی نگه داشته می شود.
دلیل متداول بودن لنت های فلزی واضح است: این لنت ها ارزان و بادوام هستند، عملکرد بالایی دارند و گرمای ناشی از اصطکاک با سطح روتور را بخوبی منتقل و دفع می‌کنند. تنها عیب لنت های فلزی این است که سنگین هستند و بر روی مصرف سوخت خودرو کمی تأثیر منفی می‌گذارند. همچنین بدلیل وزن زیاد این لنت ها، از آنها در خودروهای مسابقه‌ای استفاده نمی شود.
چون این لنت ها از فلز ساخته شده‌اند بسیار سخت و بادوام هستند. از آن جایی که هیچ نرمی و لطافتی در این لنت ها نیست، بیشتر از انواع دیگر لنت، باعث خوردگی روتور می‌شوند. لازم بذکر است که لنت های فلزی وقتی داغ می‌شوند بهتر کار می‌کنند. وقتی خودرویی که لنت ترمز فلزی دارد در یک روز سرد حرکت می‌کند، پس از ترمز گیری مسافت بیشتری طی می‌کند تا متوقف شود.
لنت ترمز سرامیکی
لنت ترمزهای سرامیکی نیروی متوقف کننده زیادی دارند، دیر ساییده می‌شوند و بسیار سبک هستند. این لنت ها برای خودروهای ویژه مسابقات اتومبیلرانی بسیار مناسبند. اما عمده مشکل لنت ترمزهای سرامیکی قیمت بالای آنهاست.
لنت های سرامیکی از الیاف سرامیک، ماده پرکننده و مواد چسباننده ساخته شده‌اند. همچنین مقدار کمی الیاف مس نیز در آن ها به کار رفته است. سرامیک گرما را بخوبی پراکنده و دفع می‌کند؛ و چون در ساخت این گونه لنت ها بیشتر از سرامیک استفاده شده است؛ موجب می‌شود عملکرد ترمز حتی پس از ترمزهای شدید و مکرر نیز بالا باشد. این ویژگی و نیز وزن سبک این نوع لنت ترمز باعث شده که در خودروهای ویژه مسابقات اتومبیلرانی که معمولاً با سرعت زیاد رانده می‌شوند، از لنت های سرامیکی استفاده شود.
لنت های سرامیکی با استفاده مکرر، زیاد ساییده نمی‌شوند و این بدان معناست که در مقایسه با انواع دیگر لنت، غبار کمتری تولید می‌کنند. غباری که این لنت ها تولید می‌کنند دارای رنگ روشن‌تری است و به چرخ نیز نمی‌چسبد. با همه این تفاسیر، لنت های سرامیکی به خاطر قیمت بالایشان در وسایل نقلیه معمولی کمتر استفاده می‌شوند.
کدام لنت ترمز مناسب خودروی شما است؟!
انتخاب بهترین لنت ترمز برای هر خودرو و حتی برای همان خودرو با شیوه های رانندگی مختلف، متفاوت است. جهت انتخاب بهترین لنت ترمز برای خودرو، خریدار باید با نقاط قوت و ضعف هر یک از انواع مواد سازنده لنت، آشنا باشد. در جدول زیر اجمالا مزایا و معایب انواع لنت بیان شده است.
|
||||||||||||
مواد تشکیل دهنده لنت ترمز به خودی خود فاکتور بسیار مهمی در انتخاب لنت ترمز نیست؛ اما به طور کلی، با وجود اشکالاتی که در لنت های فلزی و نیمه فلزی است، اما بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند. لنت های سرامیکی نیز صرفنظر از هزینه بالایشان، از بهترین عملکرد برخوردارند. و لنت های ارگانیک یا آلی نیز در بسیاری از فاکتورها، سطح میانه ای دارند.
در هنگام انتخاب لنت ترمز، توجه به نوع وسیله نقلیه و سبک رانندگی بسیار مهم است. جهت رانندگی معمولی در خیابان و استفاده روزمره، یک لنت ترمز بی صدا و با دوام کافی است. این قابلیت در لنت های نیمه فلزی موجود است. از طرفی چون لنت های ارگانیک یا آلی نرم هستند قدرت توقف بسیار بالایی ندارند ولی برای خودروهای سبک وزن که سرعت بالایی ندارند؛ ایده آل هستند. خودروهای با عملکرد بالا نیاز به لنت ترمزی دارند که بتواند گرمای زیاد ناشی از ترمزهای سخت و مکرر را دفع کند. این قابلیت تنها در لنت های سرامیکی است. با این حال، بسیاری از لنت های نیمه فلزی نیز این ویژگیها را البته با قیمت بسیار کمتری دارند.
